Khayelitsha
Khayelitsha ke sebaka se seholo sa mekhukhu Cape Flats, Afrika Borwa.[1]
Nalane
Cape Town qalong e ile ya hana ho kengwa tshebetsong ha Group Areas Act e fetisitsweng ka 1950, mme dibaka tsa bodulo toropong di ile tsa dula di sa arololwa ho fihlela dibaka tsa pele tsa dihlopha di phatlalatswa toropong ka 1957.[2] Qetellong ha Motse Kapa o qala ho kenya tshebetsong Molao wa Mabaka a Dihlopha, o ile wa etsa ka matla ho feta motse ofe kapa ofe o moholo; bohareng ba dilemo tsa bo-1980, e ne e se e fetohile e nngwe ya metse e arohaneng ka ho fetisisa Afrika Borwa.[3]
Merero ya ho aha Khayelitsha e phatlaladitswe la pele ke Ngaka Piet Koornhof ka 1983, eo ka nako eo e neng e le Letona la Tshebedisano-mmoho le Ntshetsopele. Ka 1985, toropo ya Site C e ne e na le baahi ba 30,000. Khayelitsha e ne e le e nngwe ya matsapa a ho qetela a mmuso wa kgethollo a ho phethahatsa Molao wa Mabaka a Dihlopha mme e ile ya bonwa e le tharollo mathateng a mabedi: palo e ntseng e hola ka potlako ya bafalli ba tswang Kapa Botjhabela le tshubuhlellano ya makeisheneng a mang Motse Kapa.[4]
Kgethollo le taolo ya baahi ba batsho ke mmuso wa kgethollo ha di a ka tsa thibela batho ba batsho ho aha mahaeng a Motse Kapa. Kamora ho fediswa ha melao ya dipasa ka 1987, batho ba bangata ba batsho, haholo Maxhosa, ba ile ba fallela dibakeng tse potileng Motse Kapa ho ya batla mesebetsi. Ka nako eo, batho ba batsho ba bangata ba ne ba se ba ahile ka ntle ho molao makeisheneng a kang Nyanga le Crossroads. Ka 1983 le 1984, maemo a mekhukhung a kang Crossroads le KTC a ile a mpefala mme a mpefatswa ke lerumo la mapolesa moo matlo a ileng a heletswa le ho hlaha ha Witdoeke, e etelletsweng pele ke "Mayor" Johnson Ngxobongwana. Ma-Witdoekes a ile a tshehetswa haholo ke mmuso wa kgethollo ntweng ya ona kgahlano le UDF e ikamahanyang le ANC, e neng e hanyetsa pepenene merero ya ho fallisetsa batho lekeisheneng le letjha la Khayelitsha. Ha palo ea batho ba batšo e ntse e eketseha, ’muso oa apartheid o ile oa batla ho rarolla “bothata” boo ka ho theha dibaka tse ncha tseo batho ba batsho ba ka phelang ho tsona. Khayelitsha e thehilwe ka 1985 mme palo e kgolo ya batho e ile ya fallisetswa moo ka dikgoka, haholo ka kgotso empa ka dinako tse ding e le mabifi.
Setsi sa Bolulo
[fetola | fetola mohloli]Isivivana ke setsi se fumaneha Khayelitsha mme ke tulo ya batjha eo ho yona ho nang le tulo ya ho bala,ho shebella ditori, dikomporo le tse ding.