Mahlathini
Simon "Mahlathini" Nkabinde (1937 kapa 1938 - 27 Phupu 1999) e ne e le sebini sa mbaqanga sa Afrika Borwa. Nkabinde, ya tsejwang e le "Tau ya Soweto", ke moemedi ya tummeng ya mokgwa o tebileng a ho "bolela" o nang le lentswe le tebileng hoo aileng a tshwantšetsa mmino wa mbaqanga dilemong tsa bo-1960. Nkabinde e ne e boetse e le sebini se mafolofolo haholo Afrika Borwa, se rekota le ho bapala le Mahotella Queens le backing Makgona Tsohle Band ho tloha ka 1964 ho isa ho 1971, ebe se boela se etsa jwalo ho tloha ka 1983 ho isa ho 1999. Mohato wa Mahlathini le Mahotella Queens o ile wa sutumetswa botumo ba matjhabeng kamora album ya 1986 ya Paul Simon ya Graceland.
Mosebetsi wa setsebi
[fetola | fetola mohloli]Ka 1964, Rupert Bopape o ile a qhekelloa ho tloha EMI ho ea Gallo Record Company. O thehile Mavuthela Music Company, karolo e ncha ea 'mino oa batho ba batšo ea Gallo, mme a nka mmino o mongata o tsoang setaleng sa hae sa khale ho kenyeletsoa Nkabinde. Sehlopha sa ntlo sa Mavuthela, hamorao se bitswang Makgona Tsohle Band, se ne se entsoe ka motsamaisi wa katara ea ka sehloohong Marks Mankwane, sebapadi sa motlakase Joseph Makwela, motsamaisi wa katara ea rhythm Vivian Ngubane, morethetho Lucky Monama, le mohlahisi-saxophonist West Nkosi. Band e ile ea eketsa molumo o tloaelehileng le o motlakase ho mmino oa mbaqanga o neng o tumme sebakeng seo ka dilemo tse mmalwa. Bopape o ile a theha sehlopha sa basadi ba ka bang leshome, hara bona Hilda Tloubatla, Juliet Mazamisa, Ethel Mngomezulu, Nobesuthu Mbadu le Mildred Mangxola, ba neng ba tla fana ka direkoto tsohle tsa "sehlopha sa banana" Mavuthela, ba rekota kgafetsa ka mabitso a fapaneng. Nkabinde o ile a behwa e le mohoo a kamehla wa Mavuthela. Lebitso le tsebahalang ka ho fetisisa e ile ya e-ba "Mahotella Queens", mme e ne e le tlasa lebitso lena hore sehlopha sa mantswe sa Mavuthela, se etelletsweng pele ke mantswe a ho bobola a nkabinde, se ile sa tsebahala haholo ebile sa hlahisa.
Dilemo tsa bo-1960 le tsa bo-1970 e ne e le matsatsi a salate bakeng sa Nkabinde le diketso tsa hae tse amanang le tsona. O ile a fumana ditlhōrō Motella le Gumba Gumba ea Mavuthela ka lipalo tse tummeng haholo ho kenyeletsoa "Sithunyiwe" ("Re Rometswe", hamorao e tlalehilwe e le "Thokozile" ka 1986), "Umoya" ("Mea"), "Imbodlomane" ("Groaner"), le "Bantwanyana" ("Bana", hamorao e rekotilweng e le "Nina Majuba" ka 1986). Katleho ya Nkabinde e ne e emelwa ke lebitso la hae la boswaswi la naha, "Indoda Mahlathini" ("Mahlathini monna ya ka sehloohong"), mme o ile a etsa dikopano tse dikete tse dikete tse ngata hammoho le Mahotella Queens le Makgona Tsohle Band.
Ka 1971, Nkabinde o ile a arohana le Bopape mme a tloha Gallo-Mavuthela, a ikopanya le Satbel Record Company tlasa mohlahisi Cambridge Matiwane. O ile a hatisa le sehlopha se setjha sa basali se bitsoang "The Mahlathini Queens" le sehlopha se ncha sa tšehetso, "The Mahlathini Guitar Band" (se tsejwang hape e le "Indlondlo Bashise"). O ile a atleha ka ho lekana ho Satbel, haholoholo ka lebaka la lebitso la hae le seng le tumme le boteng ba hae ba sethala, mme a dula a tsebahala haholo dilemong tsa bo-1970. Leha ho le jwalo, ho ea qetellong ea bo-1970, moya le mekgwa wa disco li ne li qala ho nka sebaka sa mbaqanga e le mofuta o ratwang ka ho fetisisa wa mmino. Nkabinde o ile a tswela pele ho hlahisa boitsebiso ba mbaqanga empa a bona botumo ba hae bo fokotseha. Mbaqanga-soul e ile ya e-ba mofuta o ratwang haholo, empa Nkabinde o ile a hana ho e rekisa mme a fumana katleho e fokolang.
Bophelo ba pele le tsa mosebetsi
[fetola | fetola mohloli]Nkabinde o hlahetse Newcastle, KwaZulu-Natal mme o holetse Alexandra, Gauteng. Ha a sa le moshanyana, o ile a qala ho etella pele dikorale tsa Isikathamiya le mbube meketeng ya lenyalo ya setso sa MaZulu. Ha a le dilemong tsa botjha, lentswe la Nkabinde le ne le ananelwa haholo. Leha ho le jwalo, mathwasong a bo-1950, lentswe la hae le ile la fokola 'mme la fetoha ha HoloQalong, batseadi ba Nkabinde ba mahaeng ba ne ba nahana hore o "tšhwerwe mme ba mo isa sebakeng sa ho phekolwa Ha mofodisi a ne a fana ka tlhaloso e bonolo ya hore Nkabinde o ne a "tsofala feela", batwadi ba Nkabinde ba ile ba imoloha. Nkabinde ka boyena ile a ikopanya le sehlopha sa Kwela Alexandra Black Mambazo (seo sehlopha sa liletsa sa Ladiesmith hamorao se tla nka lebitso la sona), ha dintho tsa hae ke moholwane wa hae Zeph le Aaron "Big Voice Jack" Lerole, mothehi wa mokhwa wa ho bina ya tsejwang hamorao e le "ho lla". Lilemong tsa bo-1950, Nkabinde o ile a ikopanya le sehlopha sa "mmino o motšo" sa EMI, se etelletsweng pele ke mohlahlobi ya atlehileng wa talenta le mohlahisi Rupert Bopape, mme a qala ho rekota le bataki ba basadi ba kang Dark City Sisters le Flying Jazz Queens. Lentswe la hae le neng le lla le ne le dumellana hantle le mokgwa wa hae wa ho lla, mme kapele o ile a e ba moetsi ya ka sehloohong wa mokgwa. Phetohelo ya hae ya lentswe e ne e tla bulela maloko oohle a ba sisimollang (ha ho le ya mong wa bona ya ileng a phela ho feta Nkabinde).