Phyllis Ntantala-Jordan

E tswa ho Wikipedia

Phyllis Ntantala-Jordan ( 7 January 1920 – 17 July 2016) e ne e le moitseki oa litaba le lipolotiki oa Afrika Boroa.[1] Eena le rahistori oa bongoli Archibald Campbell Jordan ke batsoali ba ralipolotiki Pallo Jordan.

Bophelo ba Motho[fetola | fetola mohloli]

Phyllis Priscilla "Nogqaza" Ntantala o hlahile ka di 7 Pherekhong 1920 Gqubeni, mabopong a Noka ea Nqabarha, eDutywa Kapa Botjhabela, Afrika Boroa. Ntate oa Ntantala-Jordan, George Govan Ntantala e ne e le sehoai se atlehileng ea neng a sebeletsa Lekhotleng le Akaretsang la Transkei, iBhunga le mme oa hae, Ida Balfour, e ne e le setloholo sa mokhatlo oa pele oa Bokreste ba Maafrika, o thehiloeng ke moporofeta Ntsikana nakong ea leshome la lilemo la 19 lekholo Kapa Bochabela.[2] Ha a hlalosa khōliso ea hae, Ntantala-Jordan o itse, "Joaloka Trotsky, ha ke a tloha lapeng ke sena poleloana e le 'ngoe le e ts'eletseng ka pokothong ea ka. Ke tsoa lelapeng la bo-ralitaba ba Transkei". Ntantala-Jordan o qalile ho kena sekolo ha a le lilemo li 'ne. Likhoeli tse tšeletseng hamorao, o ile a hlokahalloa ke mme oa hae. Kamora ho qeta Standard 6 (Kereiti ea 8), ea neng a le lilemo li 12, Ntantala-Jordan o ile a romeloa Healdtown. Healdtown o ile a khothaletsoa haholo ke ntate oa hae ka lebaka la Lovedale ke mosuoe-hlooho oa sekolo sa mathomo Rhodes Cakata. Ntantala o re ho baithuti ba Healdtown ba ile ba ts'oaroa ka mokhoa o ts'oanang le semelo sa bona ebile ba le tlase ho Lovedale. Ha a le lilemo li 15, Ntantala o ile a fuoa Transkeian Bhunga Scholarship ho ea ithuta Univesithing ea Fort Hare. Ka nako eo, Fort Hare, leha e ne e fana ka li-degree, e amohetse liithuti bakeng sa lithuto tsa materiki. Kamora hore a qete lengolo la hae la materiki, o phethetse diploma ea matichere Univesithing ea Fort Hare ka 1937. Ntantala-Jordan o qalile ho sebetsa Sekolong se Phahameng sa Batho Kroonstad e le mosuoe ka 1938. Ka 1939, Ntantala-Jordan o ile a nyala mongoli oa SeXhosa Archibald Campbell Jordan, eo a kopaneng le eena nakong ea ha a le Univesithing ea Fort Hare.[3]

Ka selemo sa 1945, kamora ho khethoa ha AC Jordan e le 'muelli oa Lipuo tsa Batho ho Fort Hare, la Jordane, mme a e-na le bana ba babedi, mme oa boraro tseleng, ba tloha Kroonstad ho ea Kapa Bochabela.Leha ho le joalo, ho lula ha bona Univesithing ea Fort Hare o ne a phela hakhutšoanyane. Ka 1946, AC Jordan o ile a fallela Cape Town le ba lelapa la hae kamora hore a atlehe ho etsa kopo ea ho ithuta ho Lipuo tsa Batho Univesithing ea Cape Town (UCT). Ka 1957, Ngaka Ntantala-Jordan o ile a ingolisa Univesithing ea Cape Town bakeng sa lengolo le phahameng la diploma ho tsa molao le taolo ea Native. Hamorao o ne a tla fumana mangolo a tsoang Univesithing ea Afrika Boroa, Madison Area Technical College hape e le Seithuti se Tlotlehang sa Philosophy sa Univesithi ea Fort Hare. Ka lebaka la khatello ea lipolotiki e neng e entsoe ke 'muso oa Afrika Boroa oa nako ea apareteiti qetellong ea bo-1950 le bo-1960, ba ha Jordan ba ile kholehong ka 1961. Ba Jordan ba ile Amerika ba ea Amerika, moo bona le bana ba bona ba babeli ba ileng ba robala. Ntantala-Jordan o ile a hlokahala a le lilemo li 96 ho la Michigan ka la 17 Phupu 2016. O ne a le lilemo li 96. O ile a robala sebakeng sa Cemetery ea Forest Hill Madison, Wisconsin ka la 30 Phupu 2016. Ntantala-Jordan le AC Jordan ba pholohile ke mora oa bona Pallo Jordan.

Mosebetsi oa lipolotiki[fetola | fetola mohloli]

Ntantala-Jordan o lumela hore o ile a tsosa lipolotiki nakong ea hae e le mosuoe sekolong se phahameng sa Bantu High Kroonstad. Ha a hlalosa tsoho ea hae ea lipolotiki, Ntantala-Jordan o re "Kamehla ke bolella batho hore ke boiphihlelo ba ka Free State bo neng bo hlile bo tsosa maikutlo a ho halefisa kelello ea ka ... Boholo ba barutoana ba rona Kroonstad ha ba bone bokamoso bo fetang sekolo sa bona. Ba ile ba lula sekolong hobane e ne e le sebaka se betere ho feta bophelo sebakeng. Ke ne ke tseba hore ho na le ho hong ho phoso kae kae. "[3]Ha lelapa la hae le fallela Moshesh Avenue sebakeng sa Langa kamora ho khethoa ha monna oa hae AC Jordan Univesithing ea Cape Town ka 1946, Ntantala-Jordan o ile a loana ka thata ho netefatsa hore lelapa la hae le tsoa toropong.[4] Ka Mphalane 1946, kamora likhoeli tsa ho tsoma matlo libakeng tse tšoeu ka nako eo (tlasa Molao oa Lihlopheng tsa Lihlopheng), ba Jordans ba ile ba ngolla 'Musisi Kakaretso Monghali Brownlee, ba kopa tumello ea ho reka chelete e ngata ho Monghali Guttman ho Fleur Street, Lincoln Estate, Cape Town. . Ka Mphalane, ba ha Jordan ba ile ba fumana tumello ea ho reka lotho ho Mong Guttman ho ba e mong oa malapa a pele a Maafrika ho etsa joalo sebakeng seo. Ba reetse sebaka sa bona sa bolulo "Thabisano", sebaka sa thabo. Ba ha Jordan ha ba so ka ba romela bana ba bona likolong tsa Afrika joalo ka ha 'muso o ba batlile empa ba ba romella ho St Marks English Church e Athlone, Rosmead le Livingstone High School e Claremont.[3]

Nakong ea lilemo tsa hae tsa pele tse hlano a le Cape Town, bofelong ba bo-1940 le mathoasong a bo-1950, ha a ntse a holisa bana ba hae, "o ne a phathahane ka mosebetsi oa lipolotiki le Mokhatlong oa Matichere oa Cape Town". Litaba tseo CATA e neng e shebane haholo le tsona lilemong tse qalang tsa bo-1950. phetola khahlano le kahlolo ea Molao oa Lihlekehleke tsa Sehlopha sa 1950, Molao oa Botho oa Batho oa 1951, mekete ea Jan van Riebeeck ho Grand Parade Cape Town ka 1952 le Molao oa Batho oa thuto oa 1953.[4] Ntantala-Jordan o ngotse Ukwayo: Isikrweqe ilitakha, phetolelo ea IsiXhosa ea IB Tabata "Moshanyana e le sebetsa sa ntoa", e neng e phatlalalitsoe haholo ke Society of Young Africa (SOYA) Transkei. Ntantala-Jordan o ile a fana ka puo kopanong e kholo ka ho fetisisa khahlanong le mokete. ea Jan van Riebeeck ka la 4 Mmesa 1952, matsatsi a mabeli pele ho mokete o neng o reretsoe la 6 Pulungoana Ntantala-Jordan o hlalosa mekete ena e le mpho bakeng sa mmuso le katleho bakeng sa ho emisoa hoa batho.[3]

Ka 1957, Ntantala-Jordan o ile a kopuoa ho kenya letsoho sengoloa bakeng sa makasine e bitsoang Afrika Boroa ho "basali ba Afrika" ke Ronnie Segal a khetha ho ngola ka "basali ba bang bao ho seng motho ea kileng a utloa ka bona, bao pale ea bona e neng e so ka e bolelloa, hobane ba ha se "litšiea" tsa mekhatlo ea bona. "Ho ea ka eena," ena e ne e le banana ba bang bao ke neng ke ba hanne le bona, ba seng ba nyetse 'me ba phela bophelo ba bahlolohali, kaha litaba tsa bona tsa banna li ne li le sieo metseng ”. Sengoloa sa hae sa bobeli makasineng ena se ne se re, "Bahlolohali ba Mehloli" eo ​​hamorao e ileng ea fetoleloa ho Flemish, French le Dutch.[3]Nakong ea Naha ea tšohanyetso ka lebaka la polao e matla ea Sharpeville le Langaprotest ea la 21 Hlakubele 1960, ho ne ho na le tlhekefetso e akaretsang ea batho ba batšo. AC Jordan o ile a tšoaroa a ba a otloa ka la 4 Tšitoe 1960, matsatsi a mahlano ka mor'a phatlalatso ea Naha ea Boemo ba Tšohanyetso. Ka lebaka lena, Jordane e ile ea khetha ho ea United States of America. Mathoasong a 1961, AC Jordan e ile ea fuoa Grant ea Maeto a ho etela Carnegie ho etela liunivesithi le dikholetjhe tsa US. Ha a haneloa ho ba le phasepoto, o ile a khetha lengolo la tumello ea ho tsoa. Lelapa labo le mo latela ka 1962 mme ba qetella ba le United States of America.[4]

Lefa[fetola | fetola mohloli]

Ntantala-Jordan o hopoloa e le mohlalefi, sengoli ebile e le moitseki ea ikemiselitseng lipolotiki. Ha e hlalosa karolo ea hae ntoeng ea tokoloho ea tokoloho, African National Congress e boletse hore "ho feta ha Mme Phyllis Ntantala-Jordan ho hapile Afrika Boroa le lefats'e ka bongata ba mohopolo o makatsang, o batlang ho tseba le o hlasimollang. Re lahlile moetapele oa tekano ea bong. ho basali ba Maafrika ka ho khetheha ... "[2]Ntantala-Jordan o fetoletse Senyesemaneng monna oa hae oa buka ea AC Jordan, Ingqumbo Yeminyanya, o buile lipuo tse ngata tsa sechaba, a ngola lingoloa, buka e re re Utloeng Ba Bole, buka e eketsang mantsoe a bahale ba bangata bao e seng basali ba Ma-Afrika-Kusini le setšoantšo sa hae sa bophelo: Mosebetsi oa Bophelo: Autobiography ea PHYLLIS NTANTALA.[2]

Litšupiso[fetola | fetola mohloli]

  1. https://www.groundup.org.za/article/phyllis-ntantala-jordan-dies-96/
  2. 2.0 2.1 2.2 http://pensouthafrica.co.za/rip-dr-phyllis-ntantala-1920-2016/
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 https://www.sahistory.org.za/archive/lifes-mosaic-autobiography-phyllis-ntantala-phyllis-ntantala
  4. 4.0 4.1 4.2 http://www.humanities.uct.ac.za/news/tribute-late-dr-phyllis-priscilla-ntantala-jordan