Kgethollo ya mmala Afrika Borwa
Kgethollo ya mmala Afrika Borwa e ka salwa morao ho tloha litlalehong tsa khale tsa litšebelisano pakeng tsa batho ba Maafrika, Maasia le Maeurope haufi le lebopo la Afrika Borwa . E bile teng ho theosa le makgolo a maloa a dilemo naheng ya Afrika Borwa, ho tloha mehleng ya bokolone ba Madache Afrika Borwa e qalileng ka 1652. Pele ho fihleloa tumello e akaretsang ka 1994, Maafrika Boroa a Makhooa, haholo-holo Maafrikane nakong ea Apartheid, a ne a thabela ditokelo le ditokelo tse fapaneng tse dumelletsweng ke molao kapa setjhabeng tse neng di hanelwa ho matswalloa a Afrika. Mehlala ea khethollo ea morabe e hlophisitsoeng nakong ea nalane ea Afrika Boroa e kenyelletsa ho tlosoa ka likhoka, ho se lekane ha merabe le kgethollo, kabo e sa lekanang ea lisebelisoa, le ho amohuoa litokelo . Likhohlano tsa merabe le lipolotiki e ntse e le ntho e ka sehloohong naheng ena.
Kgethollo ya mmala ya bokolone
[fetola | fetola mohloli]Sebaka se neng se tla fetoha Afrika Borwa ea sejwale-jwale se ne se le sebakeng se molemong oa bahoebi ba Europe ba neng ba batla ho hlophisa le ho etsa khoebo East Indies, haholo-holo bo-ralikolone ba Mapotoketsi le Madache . Ka 1652, Khamphani ea Dutch East India e ile ea theha Cape Colony e Cape of Good Hope . Nakong ea puso ea Madache, bajaki ba Madache (ba ileng ba qetella ba tsejoa e le Boers ) ba ile ba qala ho fallela kolone, ba theha libaka tsa bolulo ho pholletsa le sebaka seo.
Sebaka sena se ile sa hohela barekisi ba makgoba ba Madache ba neng ba reka makgoba a tswang kantle ho naha bakeng sa temo ea koro le temo ea morara ho sebeletsa dibaka tse fapaneng tsa maDutch. Poelo e e tswang mo kgwebong e, e ne ya rotloetsa boradintwa go tsoma ditlou le makgoba ka go tlhasela metse ya metse e tshwana le Rolong, Tlhaping, Huruthshe le Ngwaketse. Nakong ea Mfecane, Mazulu tlas'a Shaka a ile a hapa merabe e mengata e menyenyane 'me ea e etsa makhoba.
Maindia a mangata a ile a tlisoa koloneng eo e le makhoba. Tloaelo ea ho tlisa makhoba ho tsoa India e qalile ho tloha lilemong tsa bo-1600 ha Madache a ne a reka makhoba ao e seng Mamosleme mebusong e fapaneng ea India e neng e busoa ke Mamosleme. Mathoasong .