Univesithi ya Free State
Univesithi ya Free State ( Sesotho : University ya Freistata ; Template:Langx Universiteit ) ke univesithi ya setjhaba e nang le dikhamphani tse ngata Bloemfontein, motse-moholo wa Foreisetata le motse-moholo wa boahlodi wa Afrika Boroa. E thehilwe ka lekgetlo la pele e le setsi sa thuto e phahameng ka 1904 e le karolo ya thuto e phahameng ya Gray College . E phatlalalitswe e le yunivesithi e ikemetseng ya puo ya Seafrikanse ka 1950 mme lebitso la fetolelwa ho Univesithi ya Orange Free State . Univesithi e na le dikhamphani tse pedi tsa sathelaete. Qalong e ne e le sebaka sa makgowa feela, univesithi e ile ya arolwa ka botlalo ka 1996. Motlatsi wa mokhanseleri wa pele wa yunivesithi e ntšho o ile a kgethwa ka 2010.
__LEAD_SECTION__
[fetola | fetola mohloli]Univesithi ya Free State ( Sesotho : University ya Freistata ; Template:Langx Universiteit ) ke univesithi ya setjhaba e nang le dikhamphani tse ngata Bloemfontein, motse-moholo wa Foreisetata le motse-moholo o
Wa boahlodi wa Afrika Boroa.
E thehilwe ka lekhetlo la pele e le setsi sa thuto e phahameng ka 1904 e le karolo ya thuto e phahameng ya Gray College . E phatlaladitswe e le yunivesithi e ikemetseng ya puo ya Seafrikanse ka 1950 mme lebitso la fetoleloa ho Univesithi ya Orange Free State . Univesithi e na le dikhamphani tse pedi tsa sathelaete. Qalong e ne e le sebaka sa makgwa feela, univesithi e ile ya arolwa ka botlalo ka 1996. Motlatsi wa mokhanseleri wa pele wa yunivesithi e ntšho o ile a kgethwa ka 2010.
Histori
[fetola | fetola mohloli]Toro ya kgale ya setheo sa thuto e phahameng Foreisetata e ile ya phethahala ka 1904 ha Gray College e qala ho amohela baithuti ba matric bakeng sa kgoso e felletseng ya BA. Ka 1906 karolo ya thuto e phahameng ya Gray College e ile ya tsejwa e le Gray University College (GUC), empa nakwana ka mora moo sekolo le koletjhe di ile tsa arohana. Ka 1910, laramente ya Orange River Colony e ile ya fetisa molao o phatlalatsang hore GUC ke setsi sa thuto sa molao mafapheng a Bonono le Saense. Ho ya ka tsamaiso ya sejwale-jwale ya univesithi ya Afrika Boroa, Univesithi ya Foreisetata e tlameha ho hlaha ka molao ho Univesithi ya Afrika Boroa (UNISA), ka boengwona e thehilweng e le univesithi e ikemetseng ka molao ka 1916. UNISA, ka nako eo, e ne e le "sekgele" kapa setsi sa mmuso se nang le setulo sa sona Pretoria, se bapala karolo ya boruti ba thuto bakeng sa dikoleche tse 'malwa tseo qetellong di ileng tsa fetoha diunivesithi tse ikemetseng. E nngwe ya dikoleche tse neng di le tlasa boruti ba UNISA e ne e le Gray University College, Bloemfontein. Boikarabello ba UNISA bo ile ba fela ka 1949 ha Univesithi ya Orange Free State e fumana lengolo la molao jwalo ka univesithi.
Qalong, puo ya ho ruta e ne e le Senyesemane, empa hamorao sena se ile sa fetoha ho ba dipuo tse pedi ’mme sa akarelletsa Seafrikanse . Lebitso le ile la fetolelwa ho University College ya Orange Free State—phetolelo ya Seafrikanse ya ho fetola lebitso lena ke mohlodi wa lentswe le sebediswang ho fihlela kajeno ho bolela baithuti ba yunivesithi ("Kovsies"). Qetellong ya dilemo tsa bo-1940, mokgowa wa ho ruta o ile wa fetoloa ho ba Seafrikanse. Univesithi e phatlalalitswe e le yunivesithi e felletseng, e ikemetseng ka 1950, mme lebitso la fetoleloa hape ho Univesithi ya Orange Free State.
Ka 1993, e ile ya amohela mokgwa wa thuto wa parallel-medium. Leha ho le jwalo, univesithi e nkile qeto ya ho etsa Senyesemane mokgwa wa mantlha wa ho ruta ka 2016. Kamora ho amohelwa ha molao o motjha wa univesithi ka 1999, UFS e kene nakong ya kgolo e kgol Kajeno, Univesithi ya Free State e ithorisa ka baithuti ba bangata ho feta leha e le neng nalaneng ya yon
Ka Hlakola 2001, lebitso la yunivesithi le ile la fetohela ho Univesithi ya Free State, e ileng ya amoheloa ho bontšha semelo sa 'nnete sa setsi le tikoloho ya sona. Ka 2004, univesithi e keteka dilemo tse lekgolo tsa yona.
Leano la puo
[fetola | fetola mohloli]Ka mora ho hlolwa ha Maburu ke Mabrithani ka 1902 Orange Free State e ile ya tsebahala e le Orange River Colony ka nako eo puo ya semmuso e ileng ya fetolwa ho tloha ho Dutch ho ya Senyesemaneng. Ka hona, ha Grey University College e thehwa ka 1904, puo ya puo e ne e le Senyesemane. Leha ho le jwa Batšhehetsi ba puo ba tšhehetsang Seafrikanse ba ile ba etsa hore ho kgonehe hore puo e amohelwe e le e 'nngwe ya dithuto kolecheng e le "thuto ya tlatsetso ho Sedache" ka 1919 ha Afrikaans e fetoha thuto e tsebahalang. Ka 1950 Univesithi ya Orange Free State (UOFS) e ile ya thehwa 'mme puo ya molao e sebeliswang ke Seafrikanse. Lebitso la univesithi le ile la boela la fetoha ka 2001 ho ba Univesithi ya Free State jwalo kaha e tsejwa kajeno. Le hoja leano la dipuo tse pedi (Seafrikanse le Senyesemane) le ile la hlahiswa ho tloha ka 1993 le ile la thehwa ka 2003. Leha ho le jwalo, univesithi e nkile qeto ya ho etsa Senyesemane mokgwa wa mantlha wa ho ruta ka 2016. Qeto ena e ile ya phephetswa ka kopanelo ke sehlopha sa ditokelo tsa setjhaba sa AfriForum le Solidarity (mokhatlo wa basebetsi wa Afrika Borwa) empa qeto ya ho tlosa Seafrikanse e ile ya tšhehetswa ke lekgotla la Molao wa Motheo la Afrika Borwa ka 2017; ha kahlolo e ne e rata leano le letjha la puo la univesithi le ntseng le kengwa tšhebetsong ho tloha ka nako eo.